Inhoudsopgave
- Wat is de CSRD?
- CSRD en EU
- CSRD-impact op bedrijven
- Startdatum CSRD
- Uitvoeren rapportering
- Toezicht
- Verschil ESG en CSRD
- Wat zijn ESRS en EFRAG?
- Sancties
Wat is de CSRD?
CSRD staat voor Corporate Sustainability Reporting Directive (in het Nederlands de Richtlijn Duurzaamheidsrapportering). De Richtlijn is in december 2022 vastgesteld door de Europese Commissie en het Europees Parlement. Deze Richtlijn vereist van grote bedrijven om vanaf 2024 te rapporteren over hun invloed op het klimaat, de milieu-impact en de risico’s die samenhangen met klimaatverandering, hun sociale verantwoordelijkheid en over bestuur en toezicht binnen de onderneming. De richtlijn stelt geen normen voor duurzaamheid, maar vereist dat er transparant over gerapporteerd wordt.
De CSRD en de EU
Binnen de EU bestaan Richtlijnen (Directives) en Verordeningen (Regulation). De CSRD is een Richtlijn. Een verordening heeft direct nadat deze van kracht is geworden, gevolgen voor bedrijven, organisaties of burgers, net als een nationale wet. Een Richtlijn moet eerst door de lidstaten worden geïmplementeerd: opgenomen in nationale wetgeving. In Nederland heeft de minister van Financiën in de zomer van 2023 een wetsvoorstel gepubliceerd voor internetconsultatie. Het wetsvoorstel wijzigt een aantal andere wetten, waaronder de Wet Financieel Toezicht en het Burgerlijk Wetboek. Waar de algemene regel is dat accountants (met een vergunning) de duurzaamheidsrapportering controleren, stelt de Minister voor dat zij andere organisaties vrijstelling kan verlenen van de vergunningsplicht om de duurzaamheidsrapportering goed te keuren. Dit geldt dan dus specifiek in Nederland. Het is een goed voorbeeld van de ruimte die een Richtlijn biedt ten opzichte van een Verordening.
Voor welke bedrijven heeft de CSRD gevolgen?
Grote ondernemingen en op de beurs verhandelde kleinere bedrijven moeten rechtstreeks voldoen aan de Richtlijn Duurzaamheidsrapportering . Maar ook middelgrote en kleine bedrijven (mkb, of sme in het Engels) zullen worden beïnvloed door de nieuwe richtlijn. Grote bedrijven moeten verslag doen over hun relaties in de waardeketen, inclusief afnemers en leveranciers. Hierdoor zullen ze van deze relaties gegevens verlangen die van belang zijn voor hun rapportage. Op deze manier zal de Richtlijn voor steeds meer bedrijven gevolgen hebben. Als een klein bedrijf levert aan een groot bedrijf, zal het grote bedrijven eisen stellen die in lijn zijn met de Richtlijn en anders de klantrelatie beëindigen.
De grens tussen grote en kleine bedrijven is als volgt bepaald: Een groot bedrijf is een bedrijf dat voldoet aan minstens twee van de onderstaande drie criteria:
- de omzet is hoger dan €50 miljoen per jaar
- een balanstotaal van meer dan €25 miljoen
- meer dan 250 medewerkers (gemiddeld over een jaar)
Vanaf 1 januari 2026 moeten meer bedrijven rapporteren (over 2026), namelijk ook beursgenoteerde mkb’s en kleine, niet-complexe kredietinstellingen en captive-verzekeringsmaatschappijen die voldoen aan twee van de volgende criteria:
- de omzet is hoger dan € 700.000 per jaar
- meer dan 10 werknemers
- een balanstotaal groter dan €350.000
Andere niet beursgenoteerde mkb’s blijven vrijgesteld van de rapportageplicht. Als zij leveren aan grote bedrijven, kunnen zij toch te maken krijgen met de CSRD, omdat bedrijven die moeten rapporteren ook informatie over hun toeleveranciers en afnemers moeten verstrekken.
Om te voldoen aan de CSRD, moeten bedrijven verschillende stappen ondernemen. Deze kunnen het beste worden gestructureerd in het kader van een project, met afgebakende verantwoordelijkheden, taken, timings, financiële consequenties, enz. In de kosteloze CSRD Wijzer staat een stappenplan voor het project.
Vanaf wanneer geldt de richtlijn?
De Richtlijn geldt over rapportages vanaf het boekjaar 2024, maar alleen voor bedrijven die al verplicht waren te rapporteren volgens de Non Financial Reporting Directive (NFRD, de vorige Richtlijn). Andere bedrijven krijgen iets meer tijd om te voldoen, al blijft het een krap tijdschema. Grote bedrijven die hier niet onder vallen moeten vanaf boekjaar 2025 voldoen, beursgenoteerde middelgrote en kleine bedrijven vanaf boekjaar 2026. Niet EU-bedrijven die in de EU opereren moeten voldoen vanaf 2028.
In de CSRD Wijzer is een duidelijk schema opgenomen waarin er voor de verschillende groepen bedrijven de termijnen voor geleidelijke invoering (phase-in) zijn weergegeven.
Wie voert de rapportering uit?
Een bedrijf kan de rapportage zelf opstellen en deze laten controleren door een accountant. Het wordt daarbij in Nederland toegestaan dat de accountant die de controle uitvoert, ook adviesdiensten levert. Het is alleen niet toegestaan dat de partij die de financiële jaarrekening controleert, opsteller is van de duurzaamheidsrapportering. Er zijn een tweetal struikelblokken waar nog geen goede oplossing voor gevonden is. Het eerste is het gebrek aan accountants. Nu is het voor veel bedrijven al lastig een accountant te vinden die voldoende tijd heeft; met de duurzaamheidsrapportage komt er alleen maar werk bij. Het tweede obstakel is de ketensamenwerking. Om over de milieu- en klimaateffecten van een product te kunnen rapporteren, moeten data worden verzameld die buiten de organisatie liggen. In financiële administratie zijn normen en standaarden ontstaan, waardoor de financiële stromen soepel door de waardeketen heen kunnen worden bijgehouden. Hetzelfde geldt voor goederenstromen. Maar voor milieu-impact staat dit nog in de kinderschoenen. Software-ontwikkelaars zullen dus ook betrokken zijn bij het mogelijk maken van de rapportering.
Wie houdt toezicht?
De auditor die de rapportering controleert, houdt toezicht op de juistheid van de gepubliceerde gegevens. Er zijn standaarden opgesteld door EFRAG, de zogenaamde European Sustainability Reporting Standards (ESRS), waar de rapportage aan moet voldoen.
Monopolie accountants bij de goedkeuring duurzaamheidsverslagen
In Nederland is het voorstel van het kabinet aan het parlement, om de goedkeuring van het duurzaamheidsverslag te laten uitvoeren door accountants. Lidstaten hebben ook de mogelijkheid daar andere controleurs bij te betrekken, maar daar kiest Nederland dus waarschijnlijk niet voor.
De accountantsbureaus hebben grote moeite voldoende mensen te krijgen om de financiële bedrijfsrapportage van alle organisaties goed en tijdig voor elkaar te krijgen. Het werk in het kader van CSRD kan deze problemen nog vergroten. Desondanks is de beroepsorganisatie van de accountants (NBA) voorstander van de exclusieve positie van accountants.
Alle implementatieregels rond de nieuwe richtlijn moeten lidstaten voor 6 juli van dit jaar genomen hebben. Nederland haalt deze deadline niet. De onduidelijkheid voor bedrijven blijft hierdoor langer dan wenselijk bestaan. Wel kunnen bedrijven zich baseren op de Europese richtlijn zelf en werken met aannames over de Nederlandse uitwerking ervan. Het tijdig betrekken van een controlerende accountant is gezien de beperkte capaciteit van groot belang. Helaas is het nog niet duidelijk of een accountantskantoor dat betrokken is bij het opstellen van de rapportage, ook mag controleren. ICT Portal adviseert het zekere voor het onzekere te nemen en het opstellen en controleren te scheiden, zolang deze onduidelijkheid blijft bestaan.
Vraag de CSRD Wijzer aan om te weten wanneer de rapportage aan de vastgestelde CSRD-voorwaarden voldoet.
Wat is het verschil tussen ESG en CSRD?
De CSRD is een Europese Richtlijn, waar bedrijven zich aan moeten houden. ESG staat voor Environmental, Social en Governance . Deze term houdt verband met investeringen en is wereldwijd in gebruik. Bedrijven waarin wordt geïnvesteerd worden getoetst op milieu-aspecten, sociale aspecten en bestuur. Daarvoor is ook rapportage noodzakelijk. Dit is vooral van belang voor bedrijven die gefinancierd zijn met vreemd kapitaal, zoals beursgenoteerde bedrijven of bedrijven op zoek naar durfkapitaal. Met de CSRD gaan ook andere bedrijven die in Europa actief zijn, verplicht rapporteren over duurzaamheid, maatschappelijke verantwoordelijkheid en bestuur.
Wat zijn de ESRS of EFRAG-standaarden?
EFRAG is de organisatie die in opdracht van de Europese Commissie, samen met stakeholders standaarden heeft ontwikkeld om te rapporteren over duurzaamheid, sociale aspecten en bestuur. Deze standaarden worden ESRS genoemd, European Sustainability Reporting Standards.
Er zijn er twaalf; twee doorsnijdende standaarden, vijf op het gebied van milieu en klimaat, vier sociaal en één op het gebied van verantwoordelijk bestuur.
- Doorsnijdende standaarden:
- ESRS 1 Algemene vereisten
- ESRS 2 Algemeen toelichtingen
- Milieu
- ESRS E1 Klimaatverandering:
- ESRS E2 Vervuiling
- ESRS E3 Water en mariene hulpbronnen
- ESRS E4 Biodiversiteit en ecosystemen
- ESRS E5 Materiaalgebruik en circulaire economie
- Sociaal:
- ESRS S1 Eigen werknemers
- ESRS S2 Arbeiders in de waardeketen
- ESRS S3 Invloed op gemeenschappen
- ESRS S4 Klanten en eindgebruikers
- Bestuur:
- ESRS G1 Business conduct
Per onderwerp moeten strategieën worden gepubliceerd, de impact, kansen en bedreigingen worden geïnventariseerd, statistieken worden weergegeven en targets voor de toekomst gesteld. Raadpleeg de CSRD Wijzer om te controleren wanneer je rapportage aan de EFRAG-normen voldoet.
Kunnen er sancties volgen?
De CSRD bevat geen rechtstreekse sancties. Maar een onderneming opereert niet op een eiland. Als een bedrijf onvolledig rapporteert , kunnen de volgende nadelige gevolgen optreden:
- een belangenvereniging kan naar de rechter stappen;
- er kan opgeroepen worden tot een boycot;
- minder bedrijven willen in de onderneming investeren;
- minder talentvolle werknemers willen voor de onderneming werken;
- er kan reputatieschade ontstaan met nadelige gevolgen voor omzet en winst.
Let op!Het niet voldoen aan de rapportageplicht op grond van de CSRD kan dus leiden tot verschillende juridische en financiële gevolgen. In de CSRD Wijzer wordt dieper ingegaan op de mogelijke consequenties.